Xây dựng và phát triển ngành công nghiệp môi trường trong Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, khó khăn vướng mắc và đề xuất tháo gỡ

 Nguyễn Mạnh Điệp - Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam

1. Phát triển sản xuất kinh doanh gắn với công tác bảo vệ môi trường của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam

Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) là tập đoàn kinh tế nhà nước, được thành lập theo Quyết định số 345/2005/QĐ-TTg ngày 26/12/2005 của Thủ tướng Chính phủ trên cơ sở sáp nhập Tập đoàn Than Việt Nam và Tổng công ty Khoáng sản Việt Nam với nhiệm vụ chính là quản lý, khai thác nguồn tài nguyên, khoáng sản và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. TKV hiện có gần 80 đơn vị thành viên, trong đó trên 50 đơn vị hoạt động trong lĩnh vực khai thác, chế biến, kinh doanh than và các loại khoáng sản; sản xuất điện, vật liệu xây dựng, hóa chất mỏ; sửa chữa, lắp ráp xe tải, thiết bị mỏ, đóng tàu thủy. Các cơ sở sản xuất kinh doanh của TKV phân bố trên hầu hết các tỉnh thành trong cả nước, trong đó tập trung ở Quảng Ninh, vùng núi phía Bắc, miền Trung, Tây Nguyên.

Từ khi thành lập đến nay, sản xuất kinh doanh của TKV tăng trưởng với tốc độ cao, bình quân 21,8 %/năm; năm 2014 doanh thu ước đạt 106.560 tỷ đồng bằng 4,7 lần so với năm 2005, nộp ngân sách nhà nước đạt 13.000 tỷ đồng bằng 9,2 lần so với năm 2005, lợi nhuận đạt 2.000 tỷ đồng, thu nhập bình quân người lao động đạt 8.040 nghìn đồng/tháng.

Một số chỉ tiêu kết quả sản xuất kinh doanh của TKV những năm gần đây xem Bảng 1

Bảng1 kết quả sản xuất kinh doanh của TKV

Cùng với việc đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, công tác bảo vệ môi trường ngày càng được TKV quan tâm thực hiện. Tính đến năm 2014, toàn TKV đã thực hiện:

- Xây dựng và đưa vào vận hành 38 trạm xử lý nước thải mỏ với tổng công suất 60 triệu m³/năm, đang triển khai xây dựng tiếp 07 trạm để hết năm 2015 sẽ có 45 trạm xử lý nước thải với tổng công suất 80 triệu m³/năm.

- Xây dựng và đưa vào vận hành 01 nhà máy xử lý chất thải nguy hại tại Quảng Ninh có công suất: Tái chế dầu thải 3.000 tấn/năm, tái chế ắc quy thải 1.000 tấn/năm, tái chế thùng phi chứa dầu 1.500 tấn/năm, đốt chất thải nguy hại khác 3.500 tấn/năm.

- Đầu tư xây dựng 04 trạm rửa xe ô tô và rửa toa xe, 95 hệ thống phun sương dập bụi.

- Cải tạo phục hồi môi trường trên 800 ha bãi thải, khai trường đã kết thúc; xây dựng 12 đập chắn đất đá lớn tại chân các bãi thải.

- Cải tạo 23 hệ thống sông suối thoát nước với tổng chiều dài 30 km, hàng năm nạo vét từ 600 - 800 nghìn m³ đất đá ngăn ngừa nguy cơ đất đá bồi lấp.

- Xây dựng 21 tuyến đường vận chuyển chuyên dụng với tổng chiều dài 131 km; đầu tư 04 tuyến băng tải với tổng chiều dài 15 km, 01 tuyến đường sắt dài 17 km thay thế ô tô vận chuyển than ngoài mỏ.

Tổng chi phí cho công tác bảo vệ môi trường hàng năm của TKV hiện nay gần 1.000 tỷ đồng, trong đó 70% dành cho đầu tư các công trình bảo vệ môi trường, 30% dành cho các công việc bảo vệ môi trường thường xuyên.

Chi phí cho công tác bảo vệ môi trường của TKV những năm gần đây xem bảng 2

Bảng 2: Chi phí cho công tác bảo vệ môi trường của TKV  

Ghi chú: Chi phí trên chưa tính vốn đầu tư các tuyến băng tải, đường sắt.

Để có được những kết quả trên, TKV đã xây dựng và tạo môi trường thuận lợi phát triển các doanh nghiệp công nghiệp môi trường làm lực lượng chủ lực, chuyên nghiệp thực hiện công tác bảo vệ môi trường trong TKV:

- TKV đã thành lập các đơn vị chuyên ngành của TKV để thực hiện công tác bảo vệ môi trường:

+ Công ty CP Tin học, Công nghệ, Môi trường - Vincomin chuyên làm nhiệm vụ tư vấn trong lĩnh vực bảo vệ môi trường (quan trắc môi trường; lập ĐMC, ĐTM, Đề án CTPHMT...; tư vấn đầu tư, thiết kế công trình bảo vệ môi trường; nghiên cứu ứng dụng công nghệ, hợp tác quốc tế về bảo vệ môi trường). Doanh thu dịch vụ môi trường của Công ty khoảng 30 tỷ đồng/năm.

+ Công ty TNHH MTV Môi trường - Vinacomin chuyên làm nhiệm vụ đầu tư xây dựng, quản lý vận hành các công trình bảo vệ môi trường. Công ty đã xây dựng và hiện đang quản lý vận hành 38 trạm xử lý nước thải mỏ, 01 nhà máy xử lý chất thải nguy hại, 04 trạm rửa xe ô tô và rửa toa xe; đã thực hiện cải tạo phục hồi môi trường 06 bãi thải đất đá với tổng diện tích 800 ha, xây dựng 12 đập chắn đất đá chân các bãi thải; đã xây dựng và hiện đang quản lý 08 tuyến đường ô tô chuyên dụng với tổng chiều dài 60 km; tham gia cải tạo, nạo vét các tuyến sông suối thoát nước. Doanh thu trong lĩnh vực xây dựng công trình, làm dịch vụ môi trường của Công ty khoảng 600 tỷ đồng/năm.

+ Công ty CP xây lắp môi trường Nhân cơ - TKV có nhiệm vụ tương tự như Công ty TNHH MTV Môi trường - Vinacomin, hoạt động chủ yếu trong khu vực Tây Nguyên. Hiện nay Công ty đang ổn định tổ chức và thực hiện cải tạo phục hồi môi trường các khu vực khai thác bauxit.

- TKV đã lập Quỹ Môi trường tập trung từ 1,0% chi phí sản xuất, tương ứng 600 - 700 tỷ đồng/năm cho đầu tư các công trình bảo vệ môi trường; cho phép các đơn vị thành viên chi 0,5% chi phí sản xuất, tương ứng 300 - 350 tỷ đồng/năm cho thực hiện các công việc bảo vệ môi trường thường xuyên; qua đó tạo ra nguồn vốn, công việc cho các doanh nghiệp công nghiệp môi trường.

- TKV đã xây dựng và ban hành các cơ chế đặc thù trong đầu tư xây dựng, quản lý vận hành các công trình bảo vệ môi trường (ưu tiên sử dụng dịch vụ nội bộ, phân công nhiệm vụ giữa các đơn vị, giao việc trực tiếp theo năng lực...); từ đó tạo điều kiện để các doanh nghiệp công nghiệp môi trường của TKV phát triển theo hướng chuyên môn hóa, góp phần nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường chung trong toàn TKV.

(còn tiếp)