Để hoàn thành mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính 25% vào năm 2030 theo cam kết công bố hôm nay, Việt Nam mới đáp ứng được 30% nhu cầu tài chính.

Ông Nguyễn Khắc Hiếu, Phó cục trưởng Cục Khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và môi trường, trong hội thảo công bố sáng 12/10 cho biết Việt Nam đã gửi Báo cáo đóng góp dự kiến cho quốc gia tự quyết định (INDC) cho Ban thư ký Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) vào hôm 30/9 vừa qua.

INDC là một nhân tố chính để 195 nước cam kết giảm lượng phát thải khí nhà kính, giữ cho Trái đất không tăng quá 2 độ C vào cuối thế kỷ so với thời kỳ tiền công nghiệp. Cam kết ràng buộc này được kỳ vọng sẽ đạt được tại Hội nghị về biến đổi khí hậu (COP21) tại Pháp tháng 12 tới.

Theo ông Hiếu, đến năm 2030 bằng nguồn lực trong nước Việt Nam cam kết giảm 8% lượng phát thải khí nhà kính so với kịch bản phát triển thông thường. Tuy nhiên Việt Nam có thể giảm tiếp đến 25% nếu nhận được sự hỗ trợ quốc tế.

Với vai trò là Tổ trưởng xây dựng INDC, ông Hiếu cho hay Việt Nam chỉ có thể bố trí 3,2 tỷ USD để hoàn thành mục tiêu 25% này và cần quốc tế hỗ trợ 17,9 tỷ USD còn lại, trong tổng dự kiến tài chính 21 tỷ USD. 

Trong INDC, Việt Nam còn có hợp phần về thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH), sẽ thực hiện nhiều hoạt động giúp tăng khả năng chống chịu, tạo điều kiện để có thể đóng góp nhiều hơn cho giảm nhẹ phát thải khí nhà kính. Việt Nam phấn đấu đến 2030 sẽ giảm 2%/năm tỷ lệ hộ nghèo bình quân cả nước, riêng các huyện, xã nghèo giảm 4%/năm. Độ che phủ rừng sẽ được nâng lên 45%, diện tích rừng phòng hộ ven biển lên 380.000 ha, trồng thêm rừng ngập mặn từ 20.000 đến 50.000 ha.

Theo ông Hiếu, sắp tới Bộ Tài nguyên sẽ xây dựng lộ trình để hoàn thiện báo cáo, chuyển thành bản cam kết chính thức của Việt Nam (NDC). Trong đó việc thu hút tài chính từ các đối tác hỗ trợ phát triển là ưu tiên.

Ông Phạm Văn Tấn, Phó cục trưởng Cục Khí tượng thủy văn và biến đổi khí hậu, Phó ban đàm phán của Việt Nam về biến đổi khí hậu, đánh giá việc đàm phán giữa các nước về INDC có thể kéo dài đến 2017 hoặc 2018. Từ đó giúp chuyển thành báo cáo NDC để thực hiện từ 2020. Điểm khác biệt căn bản với Việt Nam lần này là chuyển từ đóng góp tự nguyện sang bắt buộc, điều đó khiến Việt Nam phải thay đổi cả về thể chế, công nghệ, nguồn nhân lực và tài chính. 

"Thách thức với Việt Nam là đòi hỏi sự thay đổi lớn để thực hiện NDC từ 2020, việc này không phải một sớm một chiều. Làm sao phân bổ 25% cho các bộ ngành, biến thành quyết định bắt buộc với các bộ ngành như thế nào", ông Tấn nói. 

Ông Tấn cũng cảnh báo nếu Việt Nam không thực hiện được đúng như cam kết sẽ ảnh hưởng tới hình ảnh quốc gia, có thể phải chịu  trừng phạt về thương mại; Đồng thời đề xuất Việt Nam cần thành lập nhóm công tác liên ngành để tiếp tục giải trình INDC.

Thứ trưởng Tài nguyên Trần Hồng Hà cho rằng nếu thiếu nguồn lực thì đóng góp trong INDC của Việt Nam sẽ mãi dừng lại ở dạng "dự kiến". Ông Hà khẳng định Chính phủ sẽ dành ưu tiên cao nhất để thực hiện phần đóng góp đã cam kết; Đồng thời đề nghị phần còn lại cần có sự hỗ trợ quốc tế, của các đối tác phát triển và của mọi thành phần kinh tế trong và ngoài nước.

Theo INDC, trong 50 năm qua, nhiệt độ trung bình của Việt Nam tăng khoảng 0,5%, mực nước biển dâng khoảng 20 cm. Các hiện tượng khí hậu cực đoan và thiên tai có xu hướng ngày một gia tăng cả về tần suất lẫn cường độ, BĐKH làm cho thiên tai, đặc biệt là bão, lũ và hạn hán ngày càng khốc liệt.

Theo kịch bản BĐKH năm 2012, đến năm 2100 nhiệt độ trung bình năm của Việt Nam có thể tăng từ 2-3 độ C, lượng mưa tăng vào mùa mưa và giảm vào mùa khô, nước biển dang từ 78 đến 100 cm.

Trong 30 năm qua, số người chết và mất tích do thiên tai bình quân mỗi năm khoảng 500 người, hàng nghìn người bị thương, thiệt hại kinh tế khoảng 1,5% GDP.

Nếu mực nước biển dâng 100 cm, trên 10% diện tích đồng bằng sông Hồng và tỉnh Quảng Ninh, trên 2,5% diện tích các tỉnh ven biển miền Trung và trên 20% diện tích TP HCM có nguy cơ bị ngập, ảnh hưởng trực tiếp đến 90% dân số vùng đồng bằng sông Hồng và Quảng Ninh, gần 9% dân tỉnh miền Trung và khoảng 7% dân số TPHCM. Riêng đồng bằng sông Cửu Long sẽ có khoảng 39% diện tích bị ngập, ảnh hưởng gần 35% dân số, nguy cơ mất đi 40,5% tổng sản lượng lúa cả vùng.INDC lần đầu tiên được nhắc tới tại Hội nghị các Bên tham gia UNFCCC lần thứ 19 (COP19) tại Ba Lan năm 2013. COP 19 đã kêu gọi tất cả các bên xây dựng INDC, trong đó, đề xuất các mục tiêu giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, góp phần đạt được mục tiêu của Công ước khí hậu. Tại COP20 ở Lima (Peru) năm 2014, các bên đã nhất trí INDC của mỗi quốc gia nên nêu rõ đóng góp là công bằng, với nỗ lực cao nhất, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia, góp phần đáng kể vào việc bảo vệ hệ thống khí hậu Trái đất. Theo yêu cầu của UNFCCC, các bên cần xây dựng và đệ trình INDC muộn nhất vào ngày 1/10/2015.Hội thảo công bố sáng 12/10 do Bộ Tài nguyên và môi trường phối hợp với Chương trình phát triển LHQ (UNDP), Bộ Môi trường, bảo tồn thiên nhiên, xây dựng và an toàn hạt nhân Đức (BMUB) uỷ quyền Cơ quan hợp tác phát triển Đức (GIZ) tổ chức. 

Theo VNE