​Sáng 24/7, tại Hà Nội, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức cuộc họp lấy ý kiến liên quan đến nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất.

​Cuộc họp do Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà và Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân chủ trì cùng đại diện các Bộ Công Thương, Tài chính, Công an, Tư pháp, Giao thông vận tải, Văn phòng Chính phủ và các Hiệp hội ngành nghề sản xuất liên quan đến nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất.

Phát biểu khai mạc cuộc họp, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng trong thời gian qua, tình trạng nhập khẩu phế liệu tại các cảng biển ở Việt Nam diễn ra vô cùng nghiêm trọng, nhiều container không tìm được nơi đến đã nhập khẩu vào các cảng biển dẫn đến việc số lượng phế liệu nhập khẩu trong 6 tháng đầu năm đã tăng gấp đôi, số lượng container phế liệu không đến nhận, có hiện tượng vô chủ diễn biến phức tạp, đặc biệt số lượng container tồn đọng tại các cảng lớn làm cho công suất các cảng giảm 60 – 70%. Bên cạnh đó việc buôn bán, vận chuyển phế liệu qua biên giới, tự do, không chính thức, buôn bán “ngầm” phế liệu vào các làng nghề gây nên tình trạng ô nhiễm môi trường hết sức nghiêm trọng.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà phát biểu tại cuộc họp

Trước tình hình hiện nay, chúng ta cần có các biện pháp quản lý chặt chẽ, chủ động phòng vệ thương mại từ xa. Bộ trưởng yêu cầu trong cuộc họp cần đánh giá đúng tình hình, thực trạng, nguyên nhân, đồng thời thống nhất một số biện pháp trước mắt và lâu dài về công tác nhập khẩu phế liệu, bên cạnh đó cần có quan điểm, định hướng rõ ràng để các ngành sản xuất trong nước, các doanh nghiệp chủ động nguồn nguyên liệu và phòng ngừa việc đưa chất thải vào nước ta, ngăn chặn tình trạng nước ta là một nước xử lý, sơ chế, làm nơi trung gian cho việc xử lý chất thải. 

Theo Báo cáo của ông Hoàng Văn Thức, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, nhu cầu nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu trong các ngành sản xuất chủ yếu là thép, giấy, nhựa và xi măng có xu hướng gia tăng. Khối lượng phế liệu nhập khẩu năm 2017 tăng gấp 2 lần so với năm 2016,  trong đó khối lượng sắt, thép, nhựa, giấy tăng từ 2-3 lần. Đặc biệt, trong 6 tháng đầu năm 2018, khối lượng phế liệu nhựa nhập khẩu đã tăng gấp 2 lần so với năm 2017. Nguyên nhân là do nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng mạnh trong sản xuất công nghiệp, xuất khẩu, thu hút vốn đầu tư… đồng thời một số nước trong khu vực đã dừng nhập khẩu phế liệu dẫn đến việc nhập khẩu phế liệu tăng cao. 

Tính đến 26/6, số lượng container phế liệu nhập khẩu tồn đọng tại tất cả các cảng do Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn quản lý ở Hồ Chí Minh là 4.480 container, trong đó riêng tại cảng Cát Lái là 3.464 container. Tại các cảng của thành phố Hải Phòng đang tồn đọng số container quá hạn trên 90 ngày là 737 container và 507 container có thời hạn từ 30 - 90 ngày, theo ước tính phế liệu giấy chiếm khoảng 20% và 80% còn lại là phế liệu nhựa và phế liệu khác.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Hoàng Văn Thức phát biểu tại cuộc họp

 Hiện nay, ở Việt Nam đang thừa nhiều phế liệu làm nguyên liệu sản xuất như xỉ hạt vỏ cao, thạch cao nhân tạo phát sinh từ các nhà máy nhiệt điện, hóa chất và luyện kim…, bên cạnh đó một số loại phế liệu như nhựa và giấy phế liệu chưa phân loại tiềm ẩn gây ô nhiễm môi trường lớn, một số phế liệu chưa xác định được thành phần nguyên tố và mức độ tác động không đánh giá, lượng giá hoặc khối lượng nhập ít cần phải bỏ ra ngoài danh mục phế liệu nhập khẩu để giảm thiểu rủi ro ô nhiễm môi trường. 

Trên cơ sở đó, Bộ TN&MT đang đề xuất sửa đổi Quyết định số 73/2014/QĐ-TTg theo hướng thắt chặt, loại bỏ những loại/ mã phế liệu có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao; loại bỏ những loại phế liệu không được hoặc ít được các doanh nghiệp nhập khẩu và có nguồn cung cấp ở trong nước. Dự kiến trong 36 loại phế liệu được phép nhập khẩu từ nước ngoài theo Quyết định số 73/2014/QĐ-TTg, Bộ TN&MT sẽ đề xuất loại bỏ 7 loại phế liệu, xin ý kiến loại bỏ 5 loại phế liệu và giữ nguyên 24 loại phế liệu được phép nhập khẩu. 

Đóng góp ý kiến tại Hội nghị, các đại biểu đã thống nhất cao với các phương án mà Bộ TN&MT đã đề ra, đặc biệt phải thắt chặt, loại bỏ những loại/mã phế liệu có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao (đặc biệt là các loại phế liệu thuộc danh mục 24 loại chất thải mà Trung Quốc thông báo cấm nhập khẩu); loại bỏ những loại phế liệu không được hoặc ít được các doanh nghiệp nhập khẩu và có nguồn cung cấp ở trong nước mà Bộ Tài nguyên và Môi trường đề xuất. 

Kết luận cuộc họp, Bộ trưởng Trần Hồng Hà ghi nhận những ý kiến đóng góp của các đại biểu tham dự, cuộc họp nhận được sự thống nhất đồng thuận cao, tinh thần trách nhiệm trước nguy cơ đe dọa tới môi trường trước tình trạng nhập khẩu và lợi dụng nhập khẩu phế liệu thải vào Việt Nam. Các đại biểu cũng đã chỉ ra những tồn tại và nguyên nhân, trong đó có nhiều chính sách chưa cụ thể, thiếu chặt chẽ, có những khe hở nên có những lô hàng vô chủ, lợi dụng nhiều hình thức để đưa phế thải vào Việt Nam. 

Bộ trưởng cho biết, trong thời gian tới, với sự tham mưu, tư vấn của các Bộ, Ngành và các Hiệp hội ngành nghề sản xuất, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ đưa ra những chủ trương, chính sách có tầm nhìn dài hạn về nhu cầu nhập khẩu phế liệu, trong đó chú trọng nhu cầu thực tế cần thiết và cân đối với cả năng lực cung ứng, cung cấp nguyên vật liệu trong nước. Đối với những đơn vị nhập khẩu phải đáp ứng được đầy đủ những điều kiện nghiêm ngặt của các Bộ, Ngành đặt ra và phải chịu trách nhiệm chính nếu xảy ra những trường hợp vi phạm pháp luật. 

Đồng quan điểm với các ý kiến của các Bộ, Ngành liên quan và các Hiệp hội ngành nghề sản xuất liên quan đến nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất với 4 nhóm tiêu chí phế liệu sẽ hạn chế hoặc cấp nhập phế liệu về Việt Nam, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho rằng việc này cần phải thực hiện càng sớm càng tốt, bởi thực tế cho thấy các mã hàng hóa trong 4 nhóm này đều không hiệu quả và phát sinh tồn đọng rác thải gây ô nhiễm môi trường tại Việt Nam. 

Bộ trưởng cũng tán thành với ý kiến những đơn vị được nhập phế liệu phải dựa trên nhu cầu thực trạng sản xuất, thể hiện được các năng lực về xử lý môi trường, cơ sở hạ tầng, tài chính, năng lực trách nhiệm; đối với những tổ chức, doanh nghiệp không đáp ứng được sẽ dứt khoát không cấp phép cho nhập phế liệu để tránh tình trạng phế liệu "vô chủ" như hiện nay tại các cảng biển. Đối với việc nhập ủy thác thì các nhà sản xuất có thể thông qua các doanh nghiệp nhập phế liệu khác thông qua các hợp đồng ủy thác, nhưng trách nhiệm chính vẫn phải là các nhà sản xuất. Đặc biệt, đối với nhà sản xuất chỉ sử dụng nguyên liệu nhập khẩu để sơ chế rồi xuất khẩu thì hoàn toàn không ủng hộ.  

"Việc nhập phế liệu về cho các nhà máy chỉ khuyến khích dùng vào việc sản xuất thương mại, sản phẩm chất lượng cao chứ không phải chỉ xử lý thô rồi tái xuất, nếu tái xuất sản phẩm thô sẽ biến Việt Nam thành nơi tập kết rác thải" - Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh. 

Đối với khoảng 6000 container phế liệu đang tồn đọng, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cùng các Bộ, Ngành cũng thống nhất các phương án xử lý, đối với nhà nhập khẩu có đầy

đủ điều kiện thì nhanh chóng cho thông quan, có thể áp dụng cơ chế hậu kiểm chất lượng phế liệu nhập khẩu, thay bằng tiền kiểm như hiện nay. Còn đối với các container vô chủ cần khẩn trương xử lý, tái xuất hoặc tiêu hủy. Bộ trưởng đề nghị có cơ chế phối hợp liên ngành để giải quyết số lượng hàng tồn đọng vừa hỗ trợ cho những doanh nghiệp có nhu cầu thực sự vừa xử lý nhanh chóng đảm bảo những yêu cầu về môi trường, bến bãi tại các cảng biển. 

Bộ trưởng cũng đề nghị Bộ Công thương sẽ cấm những hàng hóa phế liệu nằm trong nhóm cấm nhập sẽ lợi dụng cơ chế tạm nhập, tái xuất, trung chuyển phế liệu tránh tình trạng tồn đọng tại Việt Nam. Đề nghị các Bộ Tài chính, Bộ Giao thông, các Bộ, Ngành liên quan và các Hiệp hội sẽ phổ biến các đơn vị về việc tăng cường phối hợp, giám sát, kiểm tra các lô hàng phế liệu được nhập vào Việt Nam, một đơn vị hàng nhập vào phải đảm bảo được hồ sơ thông tin đầy đủ về nhà sản xuất sử dụng phế liệu, nhà nhập khẩu ủy thác, giấy phép nhập khẩu... 

Bên cạnh đó, Bộ trưởng Trần Hồng Hà cảm ơn các Hiệp hội ngành nghề sản xuất đã thể hiện được trách nhiệm của mình khi có những ý kiến đóng góp quan trọng trước thách thức hiện nay của đất nước, Bộ trưởng sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ để giải quyết đúng đắn, hài hòa đảm bảo được quyền lợi, lợi ích cho những đơn vị tuân thủ theo pháp luật.

Theo VEA